სილაბუსები ქიმია

Kkomponentebi

saswavlo sagnis saxelwodeba
qimia
Kklasi
IX
sagnis saxelmZRvanelo
(avtori , dasaxeleba)
Qqimia IX klasi
Giuli andronikaSvili, dali gulaia, mzia mamiaSvili
saswavlo sagnis saaTebis raodenoba kviraSi, semestrSi, wliuri saswavlo kursis dasaxeleba
kviraSi -2 saaTi
saswavlo sagnis statusi
savaldebulo
Mmaswavleblis saxeli, gvari, sakontaqto telefoni, el-fosta
Tamar dundua

sagnis swavlebis mizani da amocanebi
Mmiznebi:.განუვითარდეს ბუნებისმეტყველებისათვის საჭირო ელემენტარული კვლევა-ძიებითი და მათი სხვადასხვა სიტუაციაში გამოყენების უნარ- ჩვევები.
2.
გაცნობიერებული ჰქონდეს სამყაროში მიმდინარე პროცესების ერთიანობა.
3.
ჩამოუყალიბდეს გარემომცველ სამყაროზე ზრუნვის უნარ-ჩვევები.

amocanebi:1 programis Seswavla.
           2.adaptaciur-sasicocxlo.( Semecnebis, daswavlis unari, molaparakebis da dialogis unari, TviTkontrolis da dialogis unari)unaris ganviTareba





meTodebi
Ø  ზეპირსიტყვიერი (ინფორმაცია; დისკუსია/დიალოგი)
Ø  წიგნზე მუშაობა
Ø  პრაქტიკული სამუშაოები-ცდების ჩატარება, მოდელების დამზადება, ცხრილების შედგენა და სხვა)
Ø  დამოუკიდებელი საქმიანობით მოპოვებული-რეფერატისა და პროექტისათვის სხვადასხვა წყაროებით ინფორმაციის მოპოვება დამუშავება
Ø  ჯგუფური
ანალიზი, სინთეზი,შეფასება,ცოდნა, გამოყენება
saswavlo kursis mosalodneli Sedegebi
მიმართულება: ქიმიური მოვლენები
ქიმ.IX.5.მოსწავლეს შეუძლია მეტალთა და არამეტალთა თვისებების კვლევა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
 ატარებს ცდებს მეტალთა ფიზიკურ თვისებებზე (მაგ., თბოგამტარობა, ელექტროგამტარობა) დასაკვირვებლად; მსჯელობს მეტალთა სხვა თვისებებზე (მაგ., მაღალი ლღობის ტემპერატურა, ბზინვარება, ჭედადობა, შენადნობთა წარმოქმნა, მაგნიტურობა);
 გეგმავს და ატარებს ცდებს განზავებულ მჟავებთან მეტალების ურთიერთქმედების კანონზომიერებების გამოსავლენად; გამოითვლის გამოყოფილი წყალბადის მოცულობას და/ან რაოდენობას;
 ატარებს ცდებს, იკვლევს მეტალთა კარბონატებისა და მჟავების ურთიერთქმედების რეაქციების პროდუქტებს. ადგენს, რომ გამოყოფილი გაზი არის ნახშირორჟანგი;
 ეფექტიანად იყენებს ლაბორატორიულ აღჭურვილობას და ატარებს ცდებს მარილების სხვადასხვა გზით (მაგ., ფუძეზე მჟავას დამატება, მჟავების მოქმედება მეტალთა ოქსიდებთან) მისაღებად; წერს რეაქციების ტოლობებს სიმბოლოებით და სიტყვიერად (მაგ., მჟავა + ტუტე მარილი + წყალი); ასახელებს სხვადასხვა მარილის გამოყენების სფეროებს;
 იყენებს მიღებულ ცოდნას და გამოთქვამს ვარაუდს უცნობი მჟავასა და ფუძის ურთიერთქმედების პროდუქტების შესახებ;
 გამოკვლევის შედეგებს წარმოადგენს სხვადასხვა (მაგ., გრაფიკები, სქემები) სახით, განსაზღვრავს გამოსაკვლევ ცვლადებს (მაგ., მეტალის რაოდენობა, მჟავას მოცულობა, გამოყოფილი გაზის რაოდენობა);
 ასახელებს არამეტალთა ზოგიერთ ფიზიკურ თვისებას (მაგ., გარეგნული ნიშნებით მსგავსება-განსხვავება, ლღობისა და დუღილის დაბალი ტემპერატურა, ცუდი სითბო- და ელექტროგამტარობა); ახასიათებს გრაფიტს, როგორც არამეტალურ გამტარს;
 განასხვავებს მჟავა და ფუძე ოქსიდებს; მსჯელობს მათ ქიმიურ თვისებებზე (ფუძე ოქსიდები შეესაბამება ფუძეებს, მჟავა ოქსიდები - მჟავებს);
 წერს არამეტალების ჟანგბადთან ურთიერთქმედების ამსახველ რეაქციებს; პერიოდულობის ტაბულის გამოყენებით ადგენს მისთვის უცნობი არამეტალების ოქსიდების ფორმულებს;
 ასახელებს ზოგიერთ მარილს, მათი გამოყენების სფეროს ყოფა-ცხოვრებაში (მაგ., ნატრიუმის ქლორიდი - სუფრის მარილი, კალიუმის ნიტრატი -შეიცავს შავი დენთი, სპილენძ(II)-ის სულფატის კრისტალჰიდრატი - შაბიამანი, მაგნიუმის სულფატის კრისტალჰიდრატი - ინგლისური მარილი, ვერცხლის ბრომიდი - შეიცავს ფოტოფირი);
 გეგმავს და ატარებს ცდებს რეაქციის მიმდინარეობის დამადასტურებელი ნიშნების (მაგ., გაზის გამოყოფა, სითბოს გამოყოფა/შთანთქმა, ფერის შეცვლა) გამოსაკვლევად;
 აღწერს მეტალების ზოგიერთ საერთო ნიშანს (მაგ., სიმტკიცე, დრეკადობა, თბო- და ელექტროგამტარობა), რომლებიც განაპირობებს მათ გამოყენებას; მოიპოვებს ინფორმაციას მეტალთა შენადნობების გამოყენების შესახებ;
 მოიპოვებს ინფორმაციას საქართველოში გავრცელებული მეტალებისა და არამეტალების და მათი გამოყენების შესახებ, მასალების აუდიტორიის წინაშე წარდგენისას ადეკვატურად იყენებს სათანადო ტერმინებს.
ქიმ.IX.6. მოსწავლეს შეუძლია მეტალთა აქტიურობის მწკრივის გამოყენება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
 ატარებს სათანადო ცდებს და იკვლევს სხვადასხვა მეტალის წყალთან მოქმედებას, გამოიტანს დასკვნას;
 აკვირდება სხვადასხვა მეტალის გამოყენებით ჩატარებული ცდების თანმდევ მოვლენებს (მაგ., ალის წარმოქმნა/არწარმოქმნა წყალთან რეაქციის დროს, გაზის ბუშტუკების წარმოქმნა, სითბოს გამოყოფა ) და მსჯელობს მათ შორის მსგავსება - განსხვავებაზე, გამოავლენს ზოგად კანონზომიერებებს;
 აკვირდება და აღწერს მეტალთა ცვლილებას ჰაერის ზემოქმედების შედეგად (მაგ., რკინა იჟანგება, ვერცხლი მქრქალდება, სპილენძი მუქდება). განსაზღვრავს, რომელი მეტალი განიცდის კოროზიას ადვილად, რომელი - არა;
 იყენებს მეტალთა აქტიურობის რიგს სათანადო ვარაუდის გამოსათქმელად (მაგ., ნატრიუმი უფრო იოლად ურთიერთქმედებს ჟანგბადთან, ვიდრე სპილენძი); გეგმავს და სათანადო წესების დაცვით ატარებს ცდებს ვარაუდის შესამოწმებლად;
 ატარებს ცდებს და იკვლევს განზავებულ მჟავებთან მეტალების მოქმედების კანონზომიერებებსა და გამონაკლისებს;
 წერს და განაზოგადებს ქიმიური რეაქციების ტოლობებს სიტყვიერად (მეტალი + მჟავა) და/ან სიმბოლოებით.

ქიმ.IX.7.მოსწავლეს შეუძლია გარემოზე დაკვირვება და მოპოვებული მონაცემების ქიმიის თვალსაზრისით შეფასება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
 იყენებს მჟავების, ფუძეებისა და ნეიტრალიზაციის შესახებ მიღებულ ცოდნას და დასახავს გეგმას ნიადაგების მჟავიანობის შესამცირებლად/გასაზრდელად;
 წარმოადგენს მჟავა წვიმების წარმოქმნის პროცესს სხვადასხვა გამომსახველობითი საშუალებებით (ნახატი, დიაგრამა, რეაქციის სქემები);
 აღწერს მჟავა წვიმების მოქმედების უარყოფით შედეგებს ორგანიზმებსა და მასალებზე და სახავს მჟავა წვიმების გამომწვევი ოქსიდების გამოყოფის შემცირების გზებს;
 აღწერს ჰაერისა და წყლის დაბინძურების შესწავლის და კონტროლის მეთოდებს, გამოთქვამს მოსაზრებებს წარმოქმნილი პრობლემების გადაჭრის გზებზე;
 მოიპოვებს ინფორმაციას გლობალური დათბობის/სათბურის ეფექტის/ოზონის ხვრელების შესახებ, იკვლევს მიზეზებს (მაგ., საწვავის წვა), მოჰყავს სათანადო მტკიცებულებები, ნამუშევრის წარდგენისას ადეკვატურად იყენებს ტერმინებს.

ქიმ.IX.8.მოსწავლეს შეუძლია აღწეროს ქიმიური რეაქციების როლი ახალი მასალების წარმოებასა და ენერგიის მიღებაში.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
 აღწერს და აფასებს სხვადასხვა ტიპის საწვავს თბოუნარიანობის მიხედვით;
 აკავშირებს სხვადასხვა მეტალის მონაწილეობით მიმდინარე ჩანაცვლების რეაქციების შედეგად გამოყოფილ ენერგიებს მეტალთა აქტიურობის მწკრივში ამ მეტალების მდებარეობასთან (მაგ., მეტალთა აქტიურობის მწკრივში ერთმანეთისგან უფრო მეტად დაცილებული მეტალების წყვილის, მაგნიუმისა და სპილენძის, მონაწილეობით მიმდინარე ჩანაცვლების რეაქციებში უფრო მეტი ენერგია გამოიყოფა, ვიდრე ნაკლებად დაცილებული წყვილის, რკინისა და სპილენძის, მონაწილეობით მიმდინარე ანალოგიურ რეაქციებში);
 ასახელებს ქიმიური რეაქციების ენერგიის წყაროდ გამოყენების მაგალითებს (მაგ., ასანთი, ქიმიური ელემენტი, ბატარეა);
 განასხვავებს ერთმანეთისგან ეგზოთერმულ და ენდოთერმულ რეაქციებს;
 აღწერს არატრადიციული საწვავის (მაგ., წყალბადი) გამოყენების დადებით და უარყოფით მხარეებს (მაგ., დადებითი – არ გამოჰყოფს ნახშირორჟანგს, სინათლეს, უარყოფითი –

ფეთქებადსაშიშია, შენახვისთვის საჭიროებს შეკუმშვას);
 მსჯელობს, რა ნაერთები წარმოიქმნება ნახშირწყალბადების წვისას;
 მეთანის წვის მაგალითზე მსჯელობს სხვადასხვა პირობაში ნახშირწყალბადების წვის პროდუქტებზე (სრული წვისას წარმოიქმნება წყალი და ნახშირბადის დიოქსიდი, არასრული წვისას _ წყალი და ნახშირბადის მონოქსიდი, უჰაერო სივრცეში წვისას _ წყალი და ნახშირბადი);
 აკავშირებს ნავთობის ენერგიის წყაროდ გამოყენებას ნავთობის შედგენილობაში ნახშირწყალბადების არსებობასთან;
 აღწერს საწვავის მოპოვების გზებს (მაგ., ბუნებრივი გაზის მოპოვება, ნავთობის მოპოვება);
 მოიპოვებს და წარმოადგენს ინფორმაციას ნავთობის როლზე ფართო მოხმარების საგნების წარმოებაში; მსჯელობს პოლიმერების როლზე თანამედროვე ადამიანის ცხოვრებაში, მათი გამოყენების დადებით და უარყოფით მხარეებზე;
 მსჯელობს ქიმიური რეაქციების როლზე სხვადასხვა პროდუქტის (მაგ., წამლების, პლასტმასების, ქსოვილების, საკვების) წარმოებაში.

ქიმ.IX.9.მოსწავლეს შეუძლია აწარმოოს რაოდენობრივი გამოთვლები ქიმიური ამოცანის გადასაჭრელად.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
 ატარებს ექსპერიმენტს, მონაცემების საფუძველზე ადგენს ქიმიური რეაქციის ტოლობას, ატარებს რაოდენობრივ გამოთვლებს;
 აწარმოებს რაოდენობრივ გამოთვლებს სხვადასხვა ტიპის პრობლემის გადასაჭრელად (მაგ., უცნობი ნივთიერების გამოკვლევა, მისი ფორმულის დადგენა);
 ადეკვატურად იყენებს ნივთიერების რაოდენობის ერთეულს _ მოლს, მოლურ მასას რეაქციების რაოდენობრივი დახასიათებისათვის და აწარმოებს შესაბამის გამოთვლებს;
 იყენებს შესაბამის ტერმინოლოგიას, SI სისტემის ერთეულებს ქიმიური მოვლენების აღწერისას;
 ბურთულებისა და ღეროების გამოყენებით ქმნის მისთვის ნაცნობი რეაქციების რეაგენტებისა და პროდუქტების მოდელებს და იყენებს მათ რეაქციების დროს მასის უცვლელობის ასახსნელად;
 იყენებს ავოგადროს კანონს და გამოთვლის რეაქციაში მონაწილე გაზის მოლურ მოცულობას.
Sefasebis komponentebi
განმსაზღვრელი და განმავითარებელი
ა) საშინაო დავალება
ბ) საკლასო დავალება
გ) შემაჯამებელი დავალება

საშინაო დავალება
ü  საშინაო ექსპერიმენტი
ü  ინფორმაციის მოძიება
ü  რეფერატების მომზადება
ü  პროექტის მომზადება
საკლასო დავალება
ü  საკითხის განხილვა დისკუსია
ü  ექსპერიმენტი
ü  მონაცემების აღრისხვა/დამუშავება
შემაჯამებელ დავალებათა ტიპები
ü  მოხსენება-რეფერატი
ü  პრეზენტაცია
ü  ტესტირება
ü  საკონტროლო წერა
ü  გამოცდა
ü  პროექტი

resursebi
1.        გ.ანდრონიკაშვილი, დ.გულაია მ.მამიაშვილი ‘’ქიმია’’ IX კლასი.ადამია ქიმია (გაღრმავებული კურსი)
ზ.ლომსიანიძე, გ.ცინცაძე ‘’ქიმიის ამოცანები და სავარჯიშოები’’ VII-XI კლ. ინტერნეტ საიტები.
klasgareSe RonisZiebebi
Tqveni inovaciebi

saswavlo kursis Tematuri gegma
.moli
moluri masa.
metalebi da arametalebi
praqtikumi 2
avogadros kanoni
moluri moculoba
airTa moculobiTi Tanafardobebi qimiur reaqciebSi
airebis fardobiTi simkvrive .
praqtikumi 3.
metalebi da arametalebi
warmodgena Senadnobebze
warmodgena metalTa koroziaze.
Ooqsidebi
oqsidebis qimiuri Tvisebebi
fuZeebi
fuZeebis qimiuri Tvisebebi
fuZeebis miReba
mJavebi
mJavebis qimiuri Tvisebebi
mJavebis miReba
Mmarilebi
marilebis qimiuri Tvisebebi
marilebis miReba
mJava da fuZe marilebi
kavSiri naerTTa klasebs Soris.
egzoTermuli da endoTermuli reaqciebi .
warmodgena organul energoresursebze
. naxSirwyalbadebis zogadi daxasiaTeba
naxSirwyalbadebis klasifikacia .
alkanebi
ujeri naxSirwyalbadebi
cikloalkanebi
aromatuli naxSirwyalbadebi..
airadi, Txevadi da myari saTbobi
sawvavis wvis produqtebi
mJava wvimebi .








Kkomponentebi

saswavlo sagnis saxelwodeba
qimia
Kklasi
VIII
sagnis saxelmZRvanelo
(avtori , dasaxeleba)
Qqimia VIII klasi
Aavt: giuli andronikaSvili, dali gulaia, mzia mamiaSvili
saswavlo sagnis saaTebis raodenoba kviraSi, semestrSi, wliuri saswavlo kursis dasaxeleba
kviraSi 2 saaTi
saswavlo sagnis statusi
savaldebulo
Mmaswavleblis saxeli, gvari, sakontaqto telefoni, el-fosta
Tamar dundua

sagnis swavlebis mizani da amocanebi
Mmiznebi:.განუვითარდეს ბუნებისმეტყველებისათვის საჭირო ელემენტარული კვლევა-ძიებითი და მათი სხვადასხვა სიტუაციაში გამოყენების უნარ- ჩვევები.
2.
გაცნობიერებული ჰქონდეს სამყაროში მიმდინარე პროცესების ერთიანობა.
3.
ჩამოუყალიბდეს გარემომცველ სამყაროზე ზრუნვის უნარ-ჩვევები.

amocanebi:1 programis Seswavla.
           2.adaptaciur-sasicocxlo.( Semecnebis, daswavlis unari, molaparakebis da dialogis unari, TviTkontrolis da dialogis unari)unaris ganviTareba





meTodebi
Ø  ზეპირსიტყვიერი (ინფორმაცია; დისკუსია/დიალოგი)
Ø  წიგნზე მუშაობა
Ø  პრაქტიკული სამუშაოები-ცდების ჩატარება, მოდელების დამზადება, ცხრილების შედგენა და სხვა)
Ø  დამოუკიდებელი საქმიანობით მოპოვებული-რეფერატისა და პროექტისათვის სხვადასხვა წყაროებით ინფორმაციის მოპოვება დამუშავება
Ø  ჯგუფური
ანალიზი, სინთეზი,შეფასება,ცოდნა, გამოყენება
saswavlo kursis mosalodneli Sedegebi
მიმართულება ქიმიური მოვლენები

ქიმ.VIII.5.მოსწავლეს შეუძლია ელემენტების, ატომებისა და მოლეკულების შედარებითი დახასიათება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
Ø  თვალსაჩინოების სხვადასხვა ხერხის გამოყენებით აღწერს და ადარებს ერთმანეთს ელემენტსა და ატომს;
Ø  ამოიცნობს ზოგიერთი ელემენტის სიმბოლოს; განასხვავებს ერთმანეთისგან ელემენტებს, ნაერთებსა და ნარევებს;
Ø  იყენებს ნაწილაკოვან მოდელებს და აღწერს ელემენტების ურთიერთქმედებისას ახალი ნივთიერებების წარმოქმნის პროცესს;
Ø  აღწერს ელემენტებს შორის განსხვავებას გარეგნული ნიშნებისა და პერიოდულ სისტემაში მდებარეობის მიხედვით; ადარებს ერთმანეთს ერთი და იმავე ელემენტის იზოტოპებს;
Ø  აგროვებს სათანადო ინფორმაციას და აკავშირებს ელემენტის სახელწოდებას მის აღმოჩენასთან ან სხვა ფაქტებთან.
ქიმ.VIII.6.მოსწავლეს შეუძლია ნივთიერებათა კლასიფიცირება, ნარევის კომპონენტებად დაყოფა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
Ø  განასხვავებს მარტივ და რთულ ნივთიერებებს შედგენილობის მიხედვით;
Ø  ასახელებს მისთვის ნაცნობ სხვადასხვა ნივთიერებას, ახასიათებს მათ ფიზიკური თვისებების მიხედვით:
Ø  ფლობს ნარევის კომპონენტებად დაყოფის ხერხებს; გეგმავს და ატარებს შესაბამის ცდებს;
Ø  განიხილავს ჰაერს, როგორც გაზების ნარევს და აღწერს მისი კომპონენტებად დაყოფის მეთოდს;
Ø  აღწერს ქიმიურ რეაქციებს და ხსნის მათ არსს სიტყვიერი ტოლობის, მოდელებისა და დიაგრამების გამოყენებით;
Ø  მოიპოვებს ინფორმაციას მისთვის ცნობილი მარტივი და რთული ნივთიერებების გამოყენების შესახებ;
Ø  ადგენს სხვადასხვა პროცესის ამსახველ სქემებს და ნამუშევრის წარდგენისას ადეკვატურად იყენებს ქიმიურ ტერმინებს: ატომი, ელემენტი, ნაერთი, წვა, ჟანგბადი, ფორმულა, სიმბოლო, ქიმიური რეაქცია, ოქსიდი და სხვა.
ქიმ.VIII.7.მოსწავლეს შეუძლია ვალენტობის მიხედვით მარტივი ფორმულების შედგენა და ნივთიერებათა მასის მუდმივობის კანონის გამოყენება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
Ø  ადეკვატურად იყენებს ქიმიური ელემენტების სიმბოლოებს, ატომთა ვალენტობას მისთვის ცნობილი მარტივი და რთული ნივთიერებების ფორმულების შესადგენად;
Ø  ხსნის ქიმიური გარდაქმნების დროს მასის მუდმივობას რეაქციაში მონაწილე ატომების უცვლელობით;
Ø  გამოითვლის სხვადასხვა ნივთიერების მოლეკულურ მასებს მათ შედგენილობაში შემავალი ელემენტების ატომური მასების ცოდნის გამოყენებით;
Ø  იყენებს ნივთიერებათა ქიმიურ ფორმულებს, ნივთიერების მასის მუდმივობის კანონს, ნივთიერების შედგენილობის მუდმივობის კანონს და აწარმოებს შესაბამის გამოთვლებს;
Ø  ქიმიური განტოლებით გამოსახავს ბუნებაში მიმდინარე და სხვა მისთვის ნაცნობ ქიმიურ მოვლენებს (მაგ., რკინის დაჟანგვა).
ქიმ.VIII.8.მოსწავლეს შეუძლია სხვადასხვა სახის ქიმიური რეაქციების დახასიათება, წვისა და ჟანგვის პროცესების შედარება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
Ø  ახასიათებს სხვადასხვა ტიპის ქიმიურ რეაქციებს, მსჯელობს მათ შორის მსგავსება-განსხვავებაზე, ადგენს რეაქციების ზოგად სქემებს (მაგალითად, A + B C );

Ø  ასახელებს სხვადასხვა ტიპის რეაქციების მაგალითებს და ადგენს შესაბამის ქიმიურ განტოლებებს;
Ø  ჩამოთვლის წვისა და ჟანგვის მაგალითებს ყოველდღიური ცხოვრებიდან, მათ ხელშემწყობ ფაქტორებს;
Ø  მსჯელობს ჟანგვისა და წვის დადებით და უარყოფით შედეგებზე; აღწერს წვის თანმხლებ მოვლენებს (სითბოსა და სინათლის გამოყოფა).

ქიმ.VIII.9. მოსწავლეს შეუძლია არაორგანულ ნაერთთა ძირითადი კლასების დახასიათება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
Ø  ასხვავებს ერთმანეთისგან ოქსიდებს, მჟავებს, ფუძეებს (ტუტეებს) და მარილებს, ადგენს მათ ფორმულებს;
Ø  მსჯელობს და ასკვნის, რომ ფუძე ოქსიდს შეესაბამება ფუძე, მჟავა ოქსიდს _ მჟავა;
Ø  გეგმავს და ატარებს ცდებს და მისთვის ცნობილ მჟავებსა და მეტალებს შორის ურთიერთქმედების საფუძველზე მსჯელობს მეტალთა შედარებით აქტიურობაზე;
Ø  აკვირდება მეტალთა ჟანგვის პროცესებს ყოფა-ცხოვრებაში, მოიპოვებს სათანადო ინფორმაციას და მსჯელობს მეტალთა თვისებებზე;
Ø  მსჯელობს ნაერთთა კლასებს შორის ურთიერთკავშირსა და ურთიერთგარდაქმნაზე, ადგენს ზოგად მარტივ სქემებს (მაგ., M MO (MOH)n ...).

ქიმ.VIII.10.მოსწავლეს შეუძლია პერიოდული სისტემის გამოყენებით ქიმიური ელემენტების დახასიათება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
Ø  აგროვებს მასალას ქიმიური ელემენტების პერიოდული სისტემის შექმნის საჭიროების შესახებ, ამზადებს და წარმოადგენს რეფერატს;
Ø  იყენებს პერიოდულ სისტემას ნებისმიერი ელემენტის შესახებ ინფორმაციის მოსაპოვებლად (მაგ., რიგითი ნომერი, პერიოდის ნომერი, ატომური მასა);
Ø  გამოთქვამს ვარაუდს უცნობი ელემენტის შესაძლო თვისებების შესახებ პერიოდულ სისტემაში მისი მდებარეობის მიხედვით;
Ø  პერიოდული სისტემის გამოყენებით იკვლევს ერთი და იმავე ჯგუფის /პერიოდის ელემენტების და შესაბამისი მარტივი ნივთიერებების თვისებების ცვლილების კანონზომიერებებს, გამოიტანს შესაბამის დასკვნებს;
Ø  ქმნის ერთი და იმავე ელემენტის იზოტოპების სქემებს, გამოთქვამს ვარაუდს იზოტოპების თვისებების შესახებ.
ქიმ.VIII.11.მოსწავლეს შეუძლია ნივთიერებათა თვისებების დაკავშირება ატომის ელექტრონულ აღნაგობასთან.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
Ø  ადგენს სქემას და ადარებს ერთმანეთს ელემენტის ატომსა და იონს, მსჯელობს მათ შორის თვისებრივ განსხვავებაზე და ჩამოთვლის მაგალითებს;
Ø  ელექტრონული ფორმულის საფუძველზე პოულობს ელემენტს პერიოდულ სისტემაში, გამოთქვამს მოსაზრებას ელემენტის თვისებების შესახებ, ასაბუთებს თავის ვარაუდს;
Ø  იყენებს პერიოდულ სისტემას, ადგენს უცნობი ელემენტის ელექტრონულ ფორმულას;
Ø  ქმნის სხვადასხვა ტიპის კრისტალური სტრუქტურების მოდელებს და იყენებს მათ ამ სტრუქტურების დასახასიათებლად. მსჯელობს შესაბამისი ნივთიერებების თვისებებსა და გამოყენებას შორის კავშირზე. ასახელებს მაგალითებს.
ქიმ.VIII.12.მოსწავლეს შეუძლია გეოლოგიური გარდაქმნების დაკავშირება ფიზიკურ და ქიმიურ მოვლენებთან.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
Ø  მსჯელობს ქიმიური და ფიზიკური მოვლენების როლზე ქანების წარმოქმნის პროცესში (მაგ., ტემპერატურის, წნევის ცვლილება, მჟავა წვიმების გავლენა );
Ø  აღწერს მთის ქანების ფორმირების რეჟიმის/პირობების გავლენას ქანების სტრუქტურასა და მათ მინერალურ შედგენილობაზე; ხსნის ქანების შრეების წარმოქმნის პროცესს;
Ø  ქმნის ქანების სტრუქტურების მოდელებს, აკავშირებს ქანების ფორიანობას მათი შემადგენელი მარცვლების თავისებურებებთან;
Ø  აღწერს ქანების გამოფიტვის, ეროზიის, გადატანისა და დალექვის პროცესებს;
Ø  ახასიათებს ვულკანურ, დანალექ და მეტამორფულ ქანებს, მათ სხვადასხვა ტიპებს, აღწერს მათი წარმოქმნის პროცესებს.
adaptaciur-sasicocxlo.( Semecnebis, daswavlis unari, molaparakebis da dialogis unari, TviTkontrolis da dialogis unari) unaris ganviTareba


Sefasebis komponentebi
განმსაზღვრელი და განმავითარებელი
ა) საშინაო დავალება
ბ) საკლასო დავალება
გ) შემაჯამებელი დავალება

საშინაო დავალება
ü  საშინაო ექსპერიმენტი
ü  ინფორმაციის მოძიება
ü  რეფერატების მომზადება
ü  პროექტის მომზადება
საკლასო დავალება
ü  საკითხის განხილვა დისკუსია
ü  ექსპერიმენტი
ü  მონაცემების აღრისხვა/დამუშავება
შემაჯამებელ დავალებათა ტიპები
ü  მოხსენება-რეფერატი
ü  პრეზენტაცია
ü  ტესტირება
ü  საკონტროლო წერა
ü  გამოცდა
ü  პროექტი

resursebi
1.        გ.ანდრონიკაშვილი, დ.გულაია მ.მამიაშვილი ‘’ქიმია’’ VIII კლასი.ადამია ქიმია (გაღრმავებული კურსი)
ზ.ლომსიანიძე, გ.ცინცაძე ‘’ქიმიის ამოცანები და სავარჯიშოები’’ VII-XI კლ. ინტერნეტ რესურსი.
klasgareSe RonisZiebebi
ilianuris,, samecniero pikniki’’
Tqveni inovaciebi

saswavlo kursis Tematuri gegma

qimiis sagani da amocanebi

§1. nivTiereba da misi Tvisebebi

§2. nivTierebis Sedgeniloba – molekula, atomi

§3. qimiuri elementi. qimiuri simbolo

§4. martivi da rTuli nivTiereba

§5. qimiuri formula

§6. valentoba

§7. formulebis Sedgena valentobis mixedviT

§8. fardobiTi atomuri masa

§9. fardobiTi molekuluri masa

§10. masis mudmivobis kanoni

§11. qimiuri toloba

§12. Sedgenilobis mudmivobis kanoni

§13. haeri da misi komponentebi

§14. wva da Jangva

§15. wyali bunebaSi. wylis Tvisebebi

§16. warmodgena fuZeebze

§17. warmodgena mJavebze

§18. warmodgena marilebze

§19. qimiuri reaqciis tipebi

§20. periodulobis kanonis aRmoCena

§21. perioduli sistemis struqtura

§22. warmodgena atomis aRnagobaze

§23. izotopebi

atomis eleqtronuli garsis aRnagoba..

atomuri orbitalebi

eleqtronebis ganawileba energetikul doneebze.

eleqtronuli formulebi.

§25. atomi da ioni

§26. periodulobis kanoni da atomis aRnagoba

§27. Qanebi.

§28. qanebis warmoqmna

§29. danaleqi qanebi.კალციტები

§30. metamorfuli qanebi










Kkomponentebi

saswavlo sagnis saxelwodeba
buneba
Kklasi
VI klasi
sagnis saxelmZRvanelo
(avtori , dasaxeleba)
სახელმძღვანელო,, ბუნება.’’ ავტორი. maia bliaZe  rusudan axvlediani  daviT kereseliZe
saswavlo sagnis saaTebis raodenoba kviraSi, semestrSi, wliuri saswavlo kursis dasaxeleba
kviraSi 3 saaTi
saswavlo sagnis statusi
savaldebulo
Mmaswavleblis saxeli, gvari, sakontaqto telefoni, el-fosta
Tamar dundua

sagnis swavlebis mizani da amocanebi
საბუნებისმეტყველო დისციპლინების სწავლების მიზანია აზიაროს მოსწავლე   საბუნებისმეტყველო მეცნიერების საფუძვლებს და განუვითაროს  კვლევის უნარ-ჩვევები, რაც მას საშუალებას მისცემს შეიცნოს და გაითავისოს სამყარო,  ჩაერთოს საზოგადოებრივი საქმიანობის სხვადასხვა სფეროში, იგრძნოს პასუხისმგებლობა საკუთარი თავის, საზოგადოებისა და  გარემოს მიმართ.

  ამოცანაა დაწყებით საფეხუზე მოსწავლეს განუვითარდე სპეციფიკური უნარ-ჩვევები, რომელთაგან პრიორიტეტულია:
·           გარემოზე დაკვირვება (როგორც საკუთარი შეგრძნბის ორგანოების, ისე მარტივი ხელსაწყოების გამოყენებით);
·           ბუნებრივი მოვლენების ამოცნობა და მარტივი პროცესების აღწერა;
·           მონაცემების შეგროვება დაკვირვების, მარტივი ექსპერიმენტის, საინფორმაციო წყაროების საშუალებით;
·           გამოსაკვლევი საკითხის შესახებ  კითხვების დასმა;
·           ობიექტების კლასიფიკაცია მათი მახასიათებლების მიხედვით;
·           რაოდენობრივი მონაცემების აღრიცხვა, მათი ორგანიზება და  პრეზენტაციის სხვადასხვა საშუალებით წარმოდგენა;
·           გარემოზე ზრუნვა, უსაფრთხოების წესების დაცვა.




saswavlo kursis mosalodneli Sedegebi
 ბუნ.VI.1.მოსწავლეს შეუძლია ნაცნობ ბუნებრივ გარემოში აღწეროს  მარტივი კვებითი კავშირები.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·         ნაცნობი ბუნებრივი გარემოს მაგალითზე ადგენს მარტივ კვებით ჯაჭვებს (მაგ., ბალახი - კალია - ხვლიკი - გველი - არწივი) სხვადასხვა გამომსახველობითი საშუალების დახმარებით;
·         ამოიცნობს და ასახელებს ერთსა და იმავე გარემოში კვებითი ჯაჭვის რამდენიმე მაგალითს;
·         განასხვავებს ცხოველებს კვების ნირის მიხედვით (ბალახისმჭამელი, ხორცისმჭამელი, ნაირმჭამელი), მსჯელობს ადამიანის კვების თავისებურებაზე.


ბუნ.VI.2.მოსწავლეს შეუძლია დაახასიათოს ტიპობრივი  ეკოსისტემები.
                      
   შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·      აგებს მარტივი ეკოსისტემის მოდელს ცალკეული  (ბიოტური და აბიოტური) ელემენტებისაგან;
·      გამოყოფს ეკოსისტემებს და მათ ცალკეულ კომპონენტებს ნაცნობ გარემოში;
·      ამოიცნობს მის მხარეში ფართოდ გავრცელებულ მცენარეებს, ასევე, წითელ ნუსხაში შეტანილ სახეობებს, შხამიან სოკოებსა და მცენარეებ, საშიშ ცხოველებ;
·      ამოიცნობს საქართველოსათვის ტიპობრივ ეკოსისტემებს (მაგ., ტყ, მდელო, მთ, ზღვ) მცენარისა  და ცხოველის ზოგიერთი სახეობის მიხედვით;
·      ამოიცნობს  მომიჯნავე ეკოსისტემებს (მაგ., ტყე-მდელო) ბუნებაში და ადარებს  ერთმანეთს ბიოტური და აბიოტური კომპონენტების მიხედვით;
·      აგროვებს ინფორმაციას ლოკალურ გარემო ეკოსისტემაზე ადამიანის ზემოქმედების შესახებ, მსჯელობს შედეგებზე და ეძებს პრობლემის გადაჭრის გზებს.


მიმართულება:  სხეულები და მოვლენები

ბუნ.VI.3.მოსწავლეს  შეუძლია სხეულის მოძრაობის ტრაექტორიის დახასიათება, მის სიჩქარეზე  მსჯელობა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·         აღწერს სხეულის მოძრაობის ტრაექტორიებს (წრფივი, ტეხილი, მრუდწირული),  ადარებს ერთმანეთს და გამოხატავს სქემატურად;
·         აკვირდება საკუთარ მოძრაობას, აგროვებს მონაცემებს (ზომავს გავლილ მანძილს და დროის შუალედს), აანალიზებს მათ თანაფარდობას და ახასიათებს სიჩქარეს, როგორც ფიზიკურ სიდიდეს;
·         ატარებს მარტივ ცდებს და ზომავს სხვადასხვა სხეულის სიჩქარეს, შედეგებს წარმოადგენს სხვადასხვა გამომსახველობითი საშუალებით;
·         ადგენს სიჩქარის ერთეულ და მსჯელობს მის ირგვლივ არსებული სხეულების   (მაგ., ადამიანის, ველოსიპედის, ავტომობილის) სავარაუდო სიჩქარეებზე, ადარებს მათ.

ბუნ.VI.4.მოსწავლეს შეუძლია ნივთიერებათა თვისებების აღწერა და  მათი   ცვლილებების შესახებ მსჯელობა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·               ასახელებს ყოფა-ცხოვრებაში გამოყენებადი ნივთიერებების მაგალითებს და მსჯელობს მათი თვისებების შესახებ;
·               აკვირდება და ადარებს ნივთიერებებს   თვისებების მიხედვით (მაგ., სუნი, ბზინვარება, წვა, აგრეგატული მდგომარეობა);  შედეგებს წარმოადგენს ცხრილის სახით, აანალიზებს  და გამოყოფს  თვისებებს, რომლებიც ამ ნივთიერებების გამოყენებას განაპირობებს;
·               აგროვებს ინფორმაციას ორგანიზმებისთვის მნიშვნელოვანი ნივთიერებების შესახებ და მსჯელობს მათ დანიშნულებაზე (მაგ., ჟანგბადი, წყალი, ნახშირორჟანგი);
·               ატარებს ცდებს ნივთიერებების ფიზიკური და ქიმიური ცვლილებების (მაგ., აგრეგატული მდგომარეობის შეცვლა, ნივთიერების გახსნა, აირის გამოყოფა, ფორმის შეცვლა) გამოსაკვლევად, შედეგებს აანალიზებს და მსჯელობს ამ ცვლილებების გამომწვევ მიზეზებზე (მაგ., გაცხელება, შერევა, დაწვა, მექანიკური ზემოქმედება).

ბუნ.VI.5.მოსწავლეს შეუძლია  ნივთიერებისა და ნარევის ერთმანეთისგან განსხვავება, ნარევის კომპონენტებად დაყოფის მეთოდების გამოყენება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·      ადარებს ნივთიერებისა და ნარევის თვისებებს, აანალიზებს  მონაცემებს და შედეგებს  წარმოადგენს ცხრილის სახით, ჩამოთვლის ბუნებრივი ნარევის მაგალითებ;
·      ამზადებს ერთგვაროვან და არაერთგვაროვან ნარევებს (მაგ., სუფრის მარილის წყალხსნარი, ცარცის ფხვნილისა და წყლის ნარევი), ადარებს მათ და მსჯელობს მათ შორის განსხვავებაზე;
·      ირჩევს და იყენებს შესაბამის მეთოდებს (მაგ., ამოშრობა, გაცრა, გამოხდა, გაფილტვრა, დაწდომა) ნარევის კომპონენტებად დასაყოფად ცხოვრებსეულ სიტუაციაში;
·      ჩამოთვლის ნარევების გამოყენების მაგალითებყოველდღიური ცხოვრებიდან. 


მიმართულება:  დედამიწა და გარესამყარო

ბუნ.VI.6.მოსწავლეს შეუძლია კოსმოსური სხეულების მოძრაობისა და ზოგიერთი   ასტრონომიული მოვლენის აღწერა მზის სისტემაში.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·         იყენებს მოდელებს და აღწერს  მთვარის, დედამიწიდა სხვა პლანეტების მოძრაობას მზის სისტემაში;
·         ასახელებს და აღწერს კოსმოსურ სხეულებ(მაგ., ვარსკვლავი, პლანეტა, კომეტ, ასტეროიდი, მეტეორი, მეტეორიტი); მსჯელობს მათ შორის განსხვავებებზე;
·         ქმნის მზის და მთვარის დაბნელების მოდელებს და მსჯელობს  დაბნელების გამომწვევ მიზეზებზე;
·         ქმნის მოდელებს და აღწერს დედამიწის ბრუნვას წარმოსახვითი ღერძის  და მზის გარშემო;
  • აკავშირებს წელიწადის დროების მონაცვლეობას  დედამიწის ორბიტაზე დახრილი ღერძით მოძრაობასთან (ჩრდილო და სამხრეთ ნახევარსფეროებში განსხვავებული სეზონები, ბუნიობა და ნაბუნიობა).


ბუნ.VI.7.მოსწავლეს შეუძლია დედამიწაზე სითბოსა და სინათლის განაწილებაზე მსჯელობა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·         გეგმავს და ატარებს ცდას (მაგ., გლობუსით და ფანრით) დედამიწის ზედაპირზე სინათლის არათანაბარი განაწილების სადემონსტრაციოდ; შედეგებს აკავშირებს სითბოს განაწილებასთან;
·         უკავშირებს დედამიწაზე სითბოსა და სინათლის არათანაბარ განაწილებას  სითბური სარტყლების განლაგებას;
·         ახასიათებს და ადარებს ორი კონტრასტული სითბური სარტყლის ეკოსისტემებს (მაგ., ჯუნგლები და არქტიკული უდაბნო) და მსჯელობს მათ შორის განსხვავების მიზეზებზე.


მიმართულება:  ადამიანი და გარემო

ბუნ.VI.8.მოსწავლეს შეუძლია ჯანსაღი ცხოვრების წესის დაცვა და ადამიანის ჯანმრთელობაზე მოქმედი მავნე ფაქტორების ამოცნობა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·         ასახელებს დაავადების გამომწვევი მიკროორგანიზმებისაგან თავდაცვის ელემენტარულ პროფილაქტიკურ მეთოდებს (მაგ., ხელების დაბანა, ჰიგიენის პირადი ნივთების  სწორი გამოყენება, აცრა);
·         ასახელებს ადამიანის ჯანმრთელობაზე უარყოფითად მოქმედ ფაქტორებს (მაგ., მომატებული რადიაცია, მაღალი ძაბვა) და აღწერს მათ;
·         მოიძიებს ინფორმაციას ადამიანის მავნე ჩვევების შესახებ და ამზადებს მათ საწინააღმდეგო სააგიტაციო მასალას (მაგ., პლაკატი, აუდიო/ვიდეო მასალა).


ბუნ.VI.9.მოსწავლეს შეუძლია უსაფრთხო ქცევის წესების დაცვა როგორც ბუნებრივ, ისე ხელოვნურ გარემოში.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·      ამოიცნობს ადამიანისთვის სახიფათო ადგილების (მაგ., მომატებული რადიაცი, მაღალი ძაბვის გადამცემი ხაზები, ტრანსფორმატორები, საშიში ქიმიური ნივთიერებები, საბანაო ზონები) შესაბამის გამაფრთხილებელ პირობით გრაფიკულ ნიშნებს;
·      აყალიბებს ქიმიური და რადიოქტიური ნივთიერებების განთავსების და მათთან მუშაობის უსაფრთხოების წესებს, ცნობს გამაფრთხილებელ ნიშნებს (მაგ., ადვილად აალებადი, ფეთქებადი, რადიოაქტიური) ქიმიური რეაქტივის ჭურჭლის ეტიკეტზე.


ბუნ.VI.10.მოსწავლეს შეუძლია გარემოსდაცვითი ღონისძიებების გატარება, მათი მნიშვნელობის აღწერა და დასაბუთება.

     შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·      აღწერს ბუნებაში ადამიანის უხეში ჩარევით (მაგ., ტყეების ჩეხვა, არასწორი მორწყვა, წყლისა და ნიადაგის დაბინძურება) გამოწვეულ  უარყოფით შედეგებს, აყალიბებს საკუთარ მოსაზრებებს მათი თავიდან აცილების საშუალებებზე;
·      ასახელებს ბიოლოგიურ ინდიკატორებს (მაგ. მღიერები, წყალმცენარეები);
·      ჩამოთვლის საქართველოში არსებულ დაცულ ტერიტორიებს და საუბრობს მათ მნიშვნელობაზე;
·      იყენებს სხვადასხვა წყაროს (მაგ. საქართველოს წითელი ნუსხა, წითელი წიგნი) დაცული ობიექტების შესახებ ინფორმაციის შესაგროვებლად და მონაწილეობს გარემოსდაცვითი იდეების პოპულარიზაციაში;
·      გამოხატავს საკუთარ დამოკიდებულებას ბუნებრივი რესურსების უკანონო გამოყენების მიმართ სააგიტაციო პლაკატების და ბუკლეტების საშუალებით.


მეთოდები
Ø  ზეპირსიტყვიერი (ინფორმაცია; დისკუსია/დიალოგი)
Ø  წიგნზე მუშაობა
Ø  პრაქტიკული სამუშაოები-ცდების ჩატარება, მოდელების დამზადება, ცხრილების შედგენა და სხვა)
Ø  დამოუკიდებელი საქმიანობით მოპოვებული-რეფერატისა და პროექტისათვის სხვადასხვა წყაროებით ინფორმაციის მოპოვება დამუშავება
Ø  ჯგუფური
ანალიზი, სინთეზი,შეფასება,ცოდნა, გამოყენება
Sefasebis komponentebi
განმსაზღვრელი და განმავითარებელი
ა) საშინაო დავალება
ბ) საკლასო დავალება
გ) შემაჯამებელი დავალება

საშინაო დავალება
ü  საშინაო ექსპერიმენტი
ü  ინფორმაციის მოძიება
ü  რეფერატების მომზადება
ü  პროექტის მომზადება
საკლასო დავალება
ü  საკითხის განხილვა დისკუსია
ü  ექსპერიმენტი
ü  მონაცემების აღრისხვა/დამუშავება
შემაჯამებელ დავალებათა ტიპები
ü  მოხსენება-რეფერატი
ü  პრეზენტაცია
ü  ტესტირება
ü  საკონტროლო წერა
ü  გამოცდა
ü  პროექტი

resursebi
სახელმძღვანელო ბუნება. ავტორი. maia bliaZe  rusudan axvlediani  daviT kereseliZe.
klasgareSe RonisZiebebi
ბოტანიკური ბაღი,
Tqveni inovaciebi

saswavlo kursis Tematuri gegma
115
. nivTierebebi Cven irgvliv
1
rogor vimuSaoT laboratoriaSi
1
3. sxeulis moculoba da simkvrive
1
4. nivTierebis Tvisebebi
2
5. agregatuli mdgomareoba
1
6. fizikuri da qimiuri movlenebi
1
7. organizmisTvis aucilebeli nivTierebebi
2
8. sufTa nivTiereba da narevi
1
9. rogori narevebi arsebobs?
1
10. narevebis dayofa
2
11. riT ikvebebian cxovelebi?
1
12. ra rogor moipovebs sakvebs?
2
yvelaferi
mcenareebiT iwyeba
2
14. kvebiTi jaWvis
modelireba (mxolod
masw. wignSi)
2
15. adamiani kvebiT
jaWvSi
1
17. galaqtikis modelis
Seqmna (mxolod masw.
wignSi)
1
18. varskvlavebi da
Tanavarskvlavedebi
1
19. rogor gavzomoT
manZili kosmosSi?
(mxolod masw. wignSi
1
20. mze
1
21. mzis sistema
2
22. planetebi (mxolod
masw. wignSi)
1
23. asteroidebi,
kometebi, meteoroidebi
1
24. Cveni planeta
dedamiwa
1
25. mTvare
1
26. mzisa da mTvaris
dabnelebis modelebi
(mxolod masw. wignSi)
1
27. dedamiwis dReRamuri
moZraoba
1
28. dedamiwis moZraoba
mzis garSemo
1
29. siTburi sartylebi
2
30. junglebi
1
31. polaruli regionebi
1
32. ekosistema
1
33. ekologiuri
faqtorebi
1
34. bioturi
urTierTobebi
1
35. saqarTvelos flora
da fauna
1
36. rogor irCeven
saarsebo garemos?
2
37. saqarTvelos
ekosistemebi
2
38. saqarTvelos tyeebi
2
39. saqarTvelos velebi
da naxevarudabno
2
40. zRvis ekosistema
2
41. rogor Secvala
adamianma garemo?
1
42. garemos dacva
1
43. daculi teritoriebi
2
44. biomravalferovneba
2
45. wiTeli wigni da
wiTeli nusxa
2
46. biologiuri
indikatorebi
1
47. moZraoba
1
48. gavlili manZili
2
49. siCqare
1
50. gavlili manZilisa da
drois gazomva (mxolod
masw. wignSi)
1
51. uxilavi mtrebi
1
52. baqteriuli
daavadebebi da maTi
higiena
2
53. Tambaqos mavne
zemoqmedeb
1
54. alkoholi da
narkotikebi
2
55. saSiSi nivTierebebi
2
56. qimiuri damwvroba da
mowamvla
3
57. wamlebi da
janmrTeloba
1
58. ra aris radiacia
2
59. radiacia da
janmrTeloba
2
60. usafrTxoeba
elqtrodeniT
sargeblobisas
1
61. daxmareba
eleqtrotramvebis dros
1




Kkomponentebi

saswavlo sagnis saxelwodeba
qimia
Kklasi
X klasi
sagnis saxelmZRvanelo
(avtori , dasaxeleba)
Qqimia X klasi
Avt: giuli andronikaSvili, dali gulaia, mzia mamiaSvili
saswavlo sagnis saaTebis raodenoba kviraSi, semestrSi, wliuri saswavlo kursis dasaxeleba
kviraSi 2 saaTi
saswavlo sagnis statusi
savaldebulo
Mmaswavleblis saxeli, gvari, sakontaqto telefoni, el-fosta
Tamar dundua

sagnis swavlebis mizani da amocanebi
Mmiznebi:.განუვითარდეს ბუნებისმეტყველებისათვის საჭირო ელემენტარული კვლევა-ძიებითი და მათი სხვადასხვა სიტუაციაში გამოყენების უნარ- ჩვევები.
2.
გაცნობიერებული ჰქონდეს სამყაროში მიმდინარე პროცესების ერთიანობა.
3.
ჩამოუყალიბდეს გარემომცველ სამყაროზე ზრუნვის უნარ-ჩვევები.

amocanebi:1 programis Seswavla.
           2.adaptaciur-sasicocxlo.( Semecnebis, daswavlis unari, molaparakebis da dialogis unari, TviTkontrolis da dialogis unari)unaris ganviTareba





meTodebi
Ø  ზეპირსიტყვიერი (ინფორმაცია; დისკუსია/დიალოგი)
Ø  წიგნზე მუშაობა
Ø  პრაქტიკული სამუშაოები-ცდების ჩატარება, მოდელების დამზადება, ცხრილების შედგენა და სხვა)
Ø  დამოუკიდებელი საქმიანობით მოპოვებული-რეფერატისა და პროექტისათვის სხვადასხვა წყაროებით ინფორმაციის მოპოვება დამუშავება
Ø  ჯგუფური
ანალიზი, სინთეზი,შეფასება,ცოდნა, გამოყენება
saswavlo kursis mosalodneli Sedegebi
.
მიმართულება: ქიმიური მოვლენები
ქიმ.X.5. მოსწავლეს შეუძლია აღწეროს ატომის აღნაგობა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
ü  იყენებს ატომის აღნაგობის შესახებ თანამედროვე წარმოდგენებს და ელემენტების თვისებებს აკავშირებს ატომის აღნაგობასთან;
ü  განსაზღვრავს ელექტრონების განაწილებას ელექტრონულ დონეებსა და ქვე-დონეებზე. გამოითვლის თითოეულ ენერგეტიკულ დონეზე ორბიტალების რაოდენობას და ელექტრონების მაქსიმალურ რიცხვს;
ü  ელექტრონების განაწილების ძირითადი პრინციპების გათვალისწინებით გამოსახავს ატომთა ელექტრონულ კონფიგურაციას s-, p- და d- ელემენტებისათვის;
ü  ახორციელებს სათანადო გამოთვლებს (მაგ., ადგენს ელემენტის მასურ წილს ნაერთში, ელემენტების პროცენტულ შემცველობას, განსაზღვრავს ნაერთის ფორმულას შემადგენელი ელემენტების შემცველობის მიხედვით).

ქიმ.X.6.მოსწავლეს შეუძლია დააკავშიროს ელემენტის ატომის აღნაგობა მის ადგილმდებარეობასთან პერიოდულ სისტემაში.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
ü  ადარებს ერთმანეთს ერთი და იმავე ელემენტის იზოტოპებს მათი ფიზიკური და ქიმიური თვისებების მიხედვით. მიღებულ შედეგს აკავშირებს ატომის აღნაგობასთან;
ü  ბუნებაში იზოტოპების გავრცელების საფუძველზე გამოთვლის ელემენტის საშუალო ატომურ მასას;
ü  ასაბუთებს ატომბირთვის მუხტის მნიშვნელობას ელემენტების ინდივიდუალობის განსაზღვრაში;
ü  ადარებს ერთმანეთს ერთი და იმავე ჯგუფის ან პერიოდის ელემენტებს ატომის აღნაგობის თვალსაზრისით და გამოიტანს შესაბამის დასკვნას;
ü  აკავშირებს ელემენტების მიერ კატიონების და ანიონების წარმოქმნის უნარს მათი სავალენტო ელექტრონების რაოდენობასთან;
ü  ადგენს ზოგიერთი ელემენტის იონების და კეთილშობილი აირების გარე გარსების აღნაგობის იდენტურობას (მაგ., ადარებს ქლორის იონს არგონის ატომის ელექტრონულ აღნაგობას და მსჯელობს ქლორის იონის შედარებით მდგრადობაზე).

ქიმ.X.7.მოსწავლეს შეუძლია ნივთიერებათა თვისებები დაუკავშიროს ატომის ელექტრონულ აღნაგობას და ქიმიური ბმის ხასიათს.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
ü  აღწერს სხვადასხვა ტიპის ბმების წარმოქმნის მექანიზმებს; განასხვავებს იონურ, კოვალენტურ და მეტალურ ბმებს. ასახელებს მაგალითებს;
ü  აკავშირებს მეტალების თვისებებს მეტალური ბმის ბუნებასთან;
ü  ახასიათებს წყალბადურ ბმას და აკავშირებს მასთან სხვადასხვა ნივთიერების ფიზიკურ თვისებებს. ადარებს წყალბადურ ბმას კოვალენტურ და იონურ ბმებს.
ქიმ.X.8.მოსწავლეს შეუძლია დაახასიათოს ჟანგვა-აღდგენითი პროცესები.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
ü  ადარებს ერთმანეთს ჟანგვისა და აღდგენის პროცესებს. ასახელებს მჟანგავებისა და აღმდგენების მაგალითებს, მსჯელობს მათ გამოყენებაზე;
ü  განსაზღვრავს ელემენტის ჟანგვით რიცხვს სხვადასხვა ნაერთში;
ü  აბალანსებს მარტივ ჟანგვა-აღდგენით რეაქციებს;
ü  ასახელებს და ახასიათებს ყოველდღიურ ცხოვრებასა და ბუნებაში მიმდინარე ჟანგვა-აღდგენითი პროცესების მაგალითებს და გამოთქვამს მოსაზრებას მათი დადებითი და უარყოფითი შედეგების შესახებ.

ქიმ.X.9.მოსწავლეს შეუძლია ხსნარების თვისებების ახსნა ელქტროლიტური დისოციაციის თეორიის საფუძველზე.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
ü  ახასიათებს ფუძეებს, მჟავებსა და მარილებს ელექტროლიტური დისოციაციის თეორიის თვალსაზრისით;
ü  ადგენს ელექტროლიტთა ხსნარებში მიმდინარე ქიმიური გარდაქმნების სრულ და შეკვეცილ იონურ ტოლობებს;
ü  აწარმოებს მათემატიკურ გამოთვლებს და განსაზღვრავს სხვადასხვა ელექტროლიტის დისოციაციის ხარისხს. განასხვავებს სუსტ, საშუალო და ძლიერ ელექტროლიტებს.

ქიმ.X.10.მოსწავლეს შეუძლია დაახასიათოს ელექტროლიზის მოვლენა და მისი როლი ტექნიკასა და მრეწველობაში.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
ü  აკავშირებს ელექტროქიმიურ პროცესებს მეტალთა აქტიურობის რიგსა და ჟანგვა-აღდგენით რეაქციებთან;
ü  ადგენს წყლის, მარილების ნალღობებისა და წყალხსნარების ელექტროლიზის პროცესში ელექტროდებზე იონური განმუხტვისას მიმდინარე რეაქციების სქემებს;
ü  ადარებს ერთმანეთს სხვადასხვა ტიპის ელექტროქიმიურ ელემენტებს;
ü  აანალიზებს და აფასებს ქიმიურ მრეწველობასა და ტექნიკაში ელექტროლიზური პროცესების მნიშვნელობას;
ü  ასრულებს ელექტროლიზის პროცესთან დაკავშირებულ რაოდენობრივ გამოთვლებს.
ქიმ.X.11.მოსწავლეს შეუძლია განჭვრიტოს ქიმიური წონასწორობის გადახრის მიმართულება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
ü  განასხვავებს შექცევად და შეუქცევად რეაქციებს. ადგენს შესაბამის ტოლობებს;
ü  განასხვავებს ჰომოგენურ და ჰეტეროგენურ რეაქციებს, განიხილავს მაგალითებს;
ü  იყენებს ლე-შატელიეს პრინციპს და განჭვრეტს სხვადასხვა ფაქტორის (წნევა, ნივთიერებათა კონცენტრაცია, ტემპერატურა) ქიმიურ წონასწორობაზე გავლენის ხასიათს. ჩამოთვლის სათანადო მაგალითებს;
ü  მოიძიებს ქიმიური წონასწორობის ძირითადი პრინციპების გამოყენების მაგალითებს და განიხილავს მათ ტექნოლოგიური პროცესების ოპტიმიზაციის მიზნით.
ქიმ.X.12.მოსწავლეს შეუძლია ქიმიური ელემენტების და მათი ნაერთების დახასიათება, მათი მნიშვნელობის შესახებ მსჯელობა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
ü  ახასიათებს ელემენტებსა და მათ მნიშვნელოვან ნაერთებს;
ü  მსჯელობს ელემენტების ალოტროპიულ ფორმებზე;
ü  აკავშირებს ელემენტების ფიზიკურ და მნიშვნელოვან ქიმიურ თვისებებს მათ გამოყენებასთან;
ü  იცნობს ელემენტების და მათი მნიშვნელოვანი ნაერთების მიღების ძირითად მეთოდებს;
ü  მსჯელობს ქიმიური ელემენტების როლსა და გამოყენებაზე ყოფა-ცხოვრებასა და წარმოებაში;
ü  განაზოგადებს ელემენტების თვისებებს ერთი ჯგუფის ელემენტებისათვის;
ü  გეგმავს და ატარებს ცდებს ხისტ და რბილ წყალში საპნის აქაფების პროცესის შესასწავლად. გამოიტანს სათანადო დასკვნას;
ü  გეგმავს და ატარებს ცდებს ქიმიური ნაერთების და ნარევების შედგენილობის თვისებრივი ანალიზისთვის;
ü  გეგმავს და ატარებს ცდებს მეტალთა აქტიურობის შესადარებლად. მიღებული შედეგების სისწორეს ამოწმებს მეტალთა ელექტროქიმიური ძაბვის რიგის მიხედვით.
Sefasebis komponentebi
განმსაზღვრელი და განმავითარებელი
ა) საშინაო დავალება
ბ) საკლასო დავალება
გ) შემაჯამებელი დავალება

საშინაო დავალება
ü  საშინაო ექსპერიმენტი
ü  ინფორმაციის მოძიება
ü  რეფერატების მომზადება
ü  პროექტის მომზადება
საკლასო დავალება
ü  საკითხის განხილვა დისკუსია
ü  ექსპერიმენტი
ü  მონაცემების აღრისხვა/დამუშავება
შემაჯამებელ დავალებათა ტიპები
ü  მოხსენება-რეფერატი
ü  პრეზენტაცია
ü  ტესტირება
ü  საკონტროლო წერა
ü  გამოცდა
ü  პროექტი

resursebi
1.        გ.ანდრონიკაშვილი, დ.გულაია მ.მამიაშვილი ‘’ქიმია’’ ს.ადამია ქიმია (გაღრმავებული კურსი)
ზ.ლომსიანიძე, გ.ცინცაძე ‘’ქიმიის ამოცანები და სავარჯიშოები’’ VII-XI კლ, ინტერნეტ რესურსები
klasgareSe RonisZiebebi
Tqveni inovaciebi

saswavlo kursis Tematuri gegma
zogadi cnobebi atomis aRnagobis Sesaxeb
atomis birTvi.
Izotopebi
eleqtronuli garsis aRnagoba
eleqtronebis ganawileba energetikul doneebze da qvedoneebze .
atomTa eleqtronuli garsis aRnagobis gamosaxvis xerxebi.
periodulobis kanoni
periodulobis kanoni da perioduli sistema atomis aRnagobis
 TvalTaxedviT
ionuri bma.
eleqtrouaryofiToba
kovalenturi bma
kovalenturi bmis warmoqmnis donorul-aqceptoruli meqanizmi
. σ- da π-bmebi
kovalenturi bmis Tvisebebi
wyalbaduri bma
metaluri bma
valentoba da qimiuri bma
Jangvis ricxvi
Jangva-aRdgeniTi reaqciebis zogadi daxasiaTeba
Jangva-aRdgeniTi reaqciebis tolobebis Sedgena
Jangva-aRdgeniTi reaqciebis klasifikacia
qimiuri reaqciis siCqare
reaqciis siCqareze moqmedi faqtorebi .
Seqcevadi da Seuqcevadi reaqciebi. qimiuri wonasworoba
wonasworobis gadaxris pirobebi
xsnarebi
xsnarTa Sedgenilobis gamosaxva
eleqtrolitebi da araeleqtrolitebi.
eleqtrolituri disociaciis Teoria .
disociaciis xarisxi
mJavebi, tuteebi da marilebi eleqtrolituri disociaciis
 TvalsazrisiT
ionuri mimocvlis reaqciebi
eleqtrolizi
wyalbadi
wyali
halogenebi
Jangbadi
Gogirdi
gogirdwyalbadi .
gogirdis oqsidebi.
gogirdmJava
gogirdmJavas marilebi
Azoti
fosfori
naxSirbadi
siliciumi
natriumi, kaliumi
magniumi. Kalciumi
Alumini
rkina.
. manganumi




Kkomponentebi

saswavlo sagnis saxelwodeba
sabunebismetyvelo mecnierebebis safuZvlebi
Kklasi
VII
sagnis saxelmZRvanelo
(avtori , dasaxeleba)
sabunebismetyvelo mecnierebebis safuZvlebi VII klasi
avt: malxaz mayaSvili  revaz quTelia  ia gigiberia  manana boWoriSvili
saswavlo sagvis saaTebis raodenoba kviraSi, semestrSi, wliuri saswavlo kursis dasaxeleba
kviraSi 3 saaTi
saswavlo sagnis statusi
savaldebulo
Mmaswavleblis saxeli, gvari, sakontaqto telefoni, el-fosta
Tamar dundua

sagnis swavlebis mizani da amocanebi
მიზანი:
საბუნებისმეტყველო დისციპლინების სწავლების მიზანია აზიაროს მოსწავლე   საბუნებისმეტყველო მეცნიერების საფუძვლებს და განუვითაროს  კვლევის უნარ-ჩვევები, რაც მას საშუალებას მისცემს შეიცნოს და გაითავისოს სამყარო,  ჩაერთოს საზოგადოებრივი საქმიანობის სხვადასხვა სფეროში, იგრძნოს პასუხისმგებლობა საკუთარი თავის, საზოგადოებისა და  გარემოს მიმართ.

ამოცანები:
ცოდნა:
·           ცოცხალი სამყარო და სასიცოცხლო პროცესები;
·           სამყაროში მიმდინარე ფიზიკური და ქიმიური მოვლენები;
·           დედამიწა და გარესამყარო;
·           გარემოს მდგრადი განვითარების პრინციპები.

მეცნიერული კვლევის უნარ-ჩვევები:
·           დაკვირვება, აღწერა;
·           კვლევის საგნის განსაზღვრა;
·           კვლევის ეტაპების განსაზღვრა;
·           აღრიცხვა;
·           კლასიფიკაცია;
·           გაზომვა;
·           კომუნიკაცია;
·           მონაცემების  ინტერპრეტაცია;
·           განჭვრეტა/ჰიპოთეზის გამოთქმა;
·           ცდის დაგეგმვა;
·           ცდის ჩატარება;
·           მონაცემთა ანალიზი და შეფასება;
·           მოდელის შექმნა და გამოყენება.

დამოკიდებულება:
·           ინტერესი საბუნებისმეტყველო დისციპლინების მიმართ;
·           საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების მნიშვნელობის გააზრება;
·           ინტერესი მეცნიერული კვლევისა და სიახლეების მიმართ;
·           თანამშრომლობის სურვილი;
·           გარემოზე ზრუნვა და პასუხისმგებლობა;
·           უსაფრთხო ცხოვრების წესის დაცვის მნიშვნელობის გააზრება.



საბაზო საფეხურზე მოსწავლე ივითარებს სპეციფიკურ უნარ-ჩვევებს, რომელთაგან პრიორიტეტულია:
·           კვლევის ზოგიერთი თანამედროვე მეთოდის გამოყენება;
·           სამეცნიერო ლიტერატურის მოძიება და გამოყენება;
·           ექსპერიმენტის დაგეგმვა და წარმართვა, მონაცემთა შეგროვება-დამუშავება;
·           კრიტიკული ანალიზი, დასკვნების გამოტანა;
·           პრეზენტაცია (გრაფიკების, დიაგრამების, მოდელის შექმნა).





meTodebi
Ø  ზეპირსიტყვიერი (ინფორმაცია; დისკუსია/დიალოგი)
Ø  წიგნზე მუშაობა
Ø  პრაქტიკული სამუშაოები-ცდების ჩატარება, მოდელების დამზადება, ცხრილების შედგენა და სხვა)
Ø  დამოუკიდებელი საქმიანობით მოპოვებული-რეფერატისა და პროექტისათვის სხვადასხვა წყაროებით ინფორმაციის მოპოვება დამუშავება
Ø  ჯგუფური
ანალიზი, სინთეზი,შეფასება,ცოდნა, გამოყენება
saswavlo kursis mosalodneli Sedegebi
                       წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და მათი ინდიკატორები
                          მიმართულებაცოცხალი სამყარო
ბიოლ.VII. 1. მოსწავლე განარჩევს სიცოცხლის ძირითად ფორმებს და გამოვლინენებს
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·         აგროვებს ინფორმაციას ილუსტრაციების საშუალებით უჯრედის ფორმების მრავალფეროვნების შესახებ (ერთ და მრავალუჯრედიან ორგანიზმებში) და წარმოადგენს პლაკატის სახით;
·         ამზადებს დროებით პრეპარატს, იკვლევს მას სინათლის მიკროსკოპით და დაკვირვების შედეგებს წარმოადგენს ნახატის და/ან სივრცული მოდელის სახით;
·         ადარებს ცოცხალ და არაცოცხალ ობიექტებს და მსჯელობს სიცოცხლისათვის დამახასიათებელი თვისებების და მათი გამოვლინების მრავალფეროვნების (მაგ., სუნთქვაფილტვებითლაყუჩებითსხეულის ზედაპირითგამრავლება კვერცხისდებით,ცოცხალმშობიარობითთესლით) შესახებ;
·         აგროვებს მასალას ერთ და მრავალუჯრედიანი ორგანიზმების მოძრაობის საშუალებების შესახებ (მაგ., შოლტებიცრუფეხიკიდურები), მსჯელობს მათ შორის განსხვავებაზე და მონაცემებს წარმოადგენს ფოტომასალის ან ჩანახატების სახით;
·         ინსტრუქციის თანახმად ატარებს ცდებს სიცოცხლის გამოვლინებებზე დასაკვირვებლად (მაგ.,მცენარეებისა და ცხოველების მოძრაობააღმონაცენის ზრდარეაქცია სხვადასხვაგამღიზიანებელზე) და ირჩევს დაკვირვების შედეგების წარმოდგენის ფორმებს (მაგ.,ჩანახატიფოტო);
·         უშუალო დაკვირვებით და/ან ექსპერიმენტულად სწავლობს მიკროორგანიზმების (მაგ., ვირუსი, ბაქტერია, საფუარი სოკო) ცხოველქმედების თავისებურებებს (მაგ., პროდუქტის დამჟავება, დადუღება, ცომის აფუება, ზოგიერთი ვირუსული დაავადება), აჯგუფებს მათ ადამიანისთვის სასარგებლო ან საზიანო მოქმედების მიხედვით და წარმოადგენს დაკვირვების შედეგებს.
ბიოლ.VII. 2. მოსწავლე ახასიათებს ორგანიზმების მრავალფეროვნებას
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·         იკვლევს ნიშანთვისებათა ვარიაციებს ერთი სახეობის ფარგლებში, ქმნის მონაცემთა ბაზას (მაგ., თანაკლასელთა სიმაღლე, წონა) და წარმოადგენს გრაფიკულად;
·         ადარებს ხერხემლიანთა კლასის წარმომადგენლებს რამდენიმე ძირითადი ნიშნით (მაგ., მოძრაობა, საფარველი, სუნთქვა, გამრავლება) და ადგენს შესაბამის ცხრილს;
·         იყენებს თეზა - ანტითეზის პრინციპს სისტემატიკაში მოცემული ინდივიდის ადგილის განსაზღვრისათვის (მაგ., ხერხემლიანი - უხერხემლო; ცოცხალმშობიარობა - კვერცხისდებით გამრავლება; ყვავილის არსებობა - არარსებობა; ფესვის, ღეროს, ფოთლის არსებობა - ამ ორგანოების არარსებობა);
·         ახდენს ორგანიზმების კლასიფიცირებას რამდენიმე ნიშან-თვისების მიხედვით (მაგ., აჯგუფებს სკოლის ეზოში აღწერილ მცენარეებს მის მიერ შემუშავებული კრიტერიუმების მიხედვით) და განმარტავს კლასიფიცირების პრინციპს;
·         აგროვებს ინფორმაციას სახეობების მრავალფეროვნების და რიცხობრიობის შესახებ (მაგ., საქართველოს ბიომრავალფეროვნება), ადარებს ადრეულ და თანამედროვე მდგომარეობას და მონაცემებს წარმოადგენს ცხრილის ან დიაგრამის სახით;
·         იყენებს შესაფერის ტერმინებს ლოკალური გარემოს ბიომრავალფეროვნების ასაღწერად (მაგ., „ბალახოვანი მცენარე'', „მწერი'');
·         იკვლევს ლოკალურ გარემოს ადგილობრივი და ინტროდუცირებული სახეობების (მაგ., ლაფნიჭამია, ენოტისებური ძაღლი, ევკალიპტი, ამბროზია) გამოსავლენად, აგროვებს ინფორმაციას მათი მნიშვნელობის და გარემოზე ზეგავლენის შესახებ. წარმოადგენს ნამუშევარს;
·         მოიპოვებს ინფორმაციას მცენარეთა და ცხოველთა ადგილობრივი უნიკალური ჯიშების შესახებ და წარმოადგენს ნახატის ან კოლაჟის სახით.
ბიოლ. VII. 3. მოსწავლე ახასიათებს ეკოსისტემის კომპონენტებს და მათ შორის არსებულ კავშირებს
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·         ნაცნობ გარემოში გამოყოფს ეკოსისტემებს და მათ ცალკეულ კომპონენტებს;
·         ბუნებაში და/ან ილუსტრაციაზე, მცენარისა და ცხოველის ზოგიერთი სახეობის მიხედვით ამოიცნობს საქართველოს ტიპობრივ ეკოსისტემებს (მაგ., ტყის/მდელოს/მთის/ზღვის/ჭაობის ეკოსისტემები);
·         მოჰყავს მაგალითები და აღწერს ეკოსისტემაში არსებული ურთიერთობის ფორმებს (მაგ., მტაცებლობა, პარაზიტიზმი);
·         გამოსახავს სქემატურად ეკოსისტემაში არსებულ კვებით კავშირებს (კვებითი ჯაჭვი);
·         ადარებს ბალახისმჭამელების, ხორცისმჭამელების და ნაირმჭამელების ზოგიერთ ანატომიურ თავისებურებას (მაგ., კბილების ფორმა, ბრჭყალი) და აკავშირებს კვების ნირთან;
·         მოჰყავს ორგანიზმების გარემოსთან შეგუების მაგალითები (მაგ., ეკლები, შეფერილობა, ცხიმის მარაგი, ბეწვი, ფრინველების გადაფრენა, ჯოგებად გაერთიანება);
·         ქმნის მარტივ ხელოვნურ ეკოსისტემას (მაგ., აკვარიუმი), ასაბუთებს თითოეული კომპონენტის მნიშვნელობას და გეგმავს, თუ როგორ უნდა შეინარჩუნოს იგი;
·         სვამს კითხვას, თუ როგორ შეიცვლება ბუნებრივი ეკოსისტემა მისი რომელიმე ელემენტის ამოვარდნის შემთხვევაში და აგროვებს ინფორმაციას კითხვაზე პასუხის გასაცემად;
·         აგროვებს ინფორმაციას ლოკალურ გარემოში ეკოსისტემაზე ადამიანის ზემოქმედების შესახებ, მსჯელობს შედეგებზე და გამოთქვამს მოსაზრებას პრობლემის გადაჭრის გზების შესახებ.
ბიოლ.VII.4. მოსწავლე მსჯელობს დედამიწაზე სიცოცხლის განვითარების თავისებურებათა შესახებ
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·         აგროვებს ინფორმაციას ფლორის და ფაუნის ზოგიერთი წარმომადგენლის (მაგ., უძველესი ქვეწარმავლები, გიგანტური გვიმრები) გადაშენების შესახებ, აანალიზებს და აყალიბებს საკუთარ პოზიციას;
·         აგროვებს ინფორმაციას, თუ რა მეთოდებს (მაგ., რეკონსტრუქცია) იყენებენ მეცნიერები ნამარხი ორგანიზმების შესწავლისას, ნამუშევარს წარმოადგენს წერილობით და/ან ახდენს ერთ-ერთი მეთოდის დემონსტრირებას მოდელის საშუალებით;
·         ფაქტობრივ მასალაზე დაყრდნობით (მაგ., სათაფლიაში დინოზავრის ნაკვალევი, ტარიბანაში ნაპოვნი სპილოს ჩონჩხი) ქმნის საქართველოს ცოცხალი ბუნების პრეისტორიული წარსულის მოდელს (მაგ., ნახატი, მიმართულება: ფიზიკური მოვლენები

·         ბუნ.VII.8.მოსწავლეს შეუძლია ნივთიერების ატომურ-მოლეკულური სტრუქტურის
·         აღწერა.
·         შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·         აღწერს მოვლენებს, რომლებიც მიანიშნებს ნივთიერების ატომურ-მოლეკულურ
·         აგებულებას;
·         განასხვავებს მყარ, თხევად და აირად მდგომარეობებს მათი თვისებებისა (მოცულობისა
·         და ფორმის შენარჩუნება) და ატომურ-მოლეკულური სტრუქტურის მიხედვით,
·         წარმოადგენს მოდელის სახით;
·         აკავშირებს ნივთიერების სიმკვრივეს მის პრაქტიკულ გამოყენებასთან;
·         ატარებს ცდებს და იკვლევს დიფუზიის მოვლენას სითხეებში, გამოიტანს შესაბამის
·         დასკვნებს;
·         იკვლევს ტემპერატურის გავლენას დიფუზიის სიჩქარეზე, გამოიტანს შესაბამის
·         დასკვნებს;
·         აკვირდება დიფუზიის მოვლენას და მსჯელობს მისი როლის შესახებ ბუნებაში და ყოფა -
·         ცხოვრებაში, ასახელებს მაგალითებს;
·         ადეკვატურად იყენებს შესაბამის ცნებებს და ფორმულებს ამოცანების ამოსახსნელად.
·         ბუნ.VII.9. მოსწავლეს შეუძლია ადვილად დაკვირვებადი ძალების და მათი
·         მოქმედების შედეგების შესახებ მსჯელობა.
·         შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·         ჩამოთვლის მოძრაობის მაგალითებს, რომლებიც გამოწვეულია სხეულზე უშუალო (მაგ.,
·         მოქაჩვა ან ბიძგი) და არაუშუალო (მაგ., დედამიწის მიზიდულობა, მაგნიტების
·         ურთიერთქმედება) მოქმედებით;
·         ჩამოთვლის სხეულებს შორის ურთიერთქმედების დამადასტურებელ მაგალითებს;
·         განმარტავს ვექტორს და ვექტორულ ფიზიკურ სიდიდეს. ძალების მაგალითზე
·         განიხილავს ერთი წრფის გასწვრივ მიმართული ვექტორების შეკრებას;
·         ჩამოთვლის ბუნებაში არსებული ძალების გამოვლინების მაგალითებს ყოველდღიური
·         ცხოვრებიდან და საუბრობს მათ მნიშვნელობაზე;
·         ატარებს ცდებს სხვადასხვა სხეულის მოძრაობაზე დასაკვირვებლად, აღწერს და
·         სქემატურად გამოსახავს მასზე მოქმედ ძალებს (სიმძიმის, ხახუნის, დრეკადობის,
·         ამომგდები ძალები);
·         ატარებს ცდებს, გამოაქვს შესაბამისი დასკვნები და რაოდენობრივად აყალიბებს ჰუკის კანონს;
·         ცდების საშუალებით აკვირდება სხეულთა ტივტივს, ცურვას, ჩაძირვას. შედეგებს
·         აანალიზებს და რაოდენობრივად აყალიბებს არქიმედეს კანონს;
·         ზომავს სხეულების მოცულობასა და სიმკვრივეს არქიმედეს კანონის გამოყენებით;
·         აკავშირებს ამომგდები და წინააღმდეგობის ძალების მოქმედებას ორგანიზმების
·         ცურვასთან;
·         კონკრეტული ამოცანის გადასაწყვეტად (მაგ., ხახუნის ძალის გაზრდა ან შემცირება,
·         ამომგდები ძალის შეცვლა) ქმნის და წარმოადგენს შესაძლო სქემას ან მოდელს;
·         ადეკვატურად იყენებს შესაბამის ცნებებს, კანონებს და ფორმულებს ამოცანების
·         ამოსახსნელად.
·         ბუნ.VII.10. მოსწავლეს შეუძლია წნევის დახასიათება.
·         შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
·         ატარებს ცდებს სხეულთა მიერ წარმოებულ წნევაზე დასაკვირვებლად, მონაცემებს
·         აანალიზებს და გამოიტანს შესაბამის დასკვნებს;
·         ქმნის მოდელს და პრაქტიკული ამოცანების გადასაჭრელად მსჯელობს სხეულის მიერ
·         წარმოებული წნევის შემცირების ან გაზრდის აუცილებლობაზე, ჩამოთვლის მაგალითებს;
·         ატარებს ცდებს (ქმნის მოდელებს) და აკვირდება სითხეებსა და აირებში წნევის
·         განაწილებას. დაკვირვების შედეგებს აანალიზებს და გამოიტანს შესაბამის დასკვნებს;
·         ჩამოთვლის პასკალის კანონის გამოყენების მაგალითებს ტექნიკიდან და ყოფა-
·         ცხოვრებიდან;
·         ამზადებს მარტივ მოდელს და ხსნის ზიარჭურჭლის მოქმედების პრინციპს;
·         ატარებს ცდებს ატმოსფერული წნევის მოქმედების გამოსავლენად, აანალიზებს და
·         გამოიტანს შესაბამის დასკვნებს;
·         მსჯელობს წნევის მნიშვნელობის შესახებ ორგანიზმის გარემოსთან შეგუებულობაში;
·         ადეკვატურად იყენებს შესაბამის ცნებებს, კანონებს და ფორმულებს ამოცანების
·         ამოსახსნელადკოლაჟი).

ბუნ.VII.11. მოსწავლეს შეუძლია მარტივი ქიმიური რეაქციების აღწერა.
 შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
ცდის პროცესში აკვირდება ფიზიკური და ქიმიური მოვლენების გარეგნულ ნიშნებს,
მონაცემებს წარმოადგენს ცხრილის სახით და მსჯელობს მათ (ფიზიკურ და ქიმიურ
მოვლენებს) შორის განსხვავების შესახებ;
ცდების საფუძველზე მსჯელობს ფიზიკური მოვლენების (მაგ., ნივთიერებათა წყალში
გახსნა, ფორმის შეცვლა, აგრეგატული მდგომარეობის შეცვლა) დროს მასის
უცვლელობის შესახებ. გამოიტანს სათანადო დასკვნას;
ატარებს ცდებს ნივთიერებების ფიზიკური და ქიმიური ცვლილებების (მაგ.,
აგრეგატული მდგომარეობის შეცვლა, ფორმის შეცვლა, ნივთიერების გახსნა, აირის
გამოყოფა, ფერის შეცვლა) გამოსაკვლევად და მსჯელობს ამ ცვლილებების გამომწვევ
მიზეზებზე (მაგ., გაცხელება, შერევა, დაწვა, მექანიკური ზემოქმედება);
ატარებს ცდებს და აკვირდება ქიმიური რეაქციების შედეგად ახალი ნივთიერებების
წარმოქმნას;
იკვლევს მჟავათა მონაწილეობით მიმდინარე მარტივ რეაქციებს, რომელთა ერთ-ერთი
პროდუქტი გაზია;
ჩამოთვლის წვისა და ჟანგვის მაგალითებს ყოველდღიური ცხოვრებიდან და
მსჯელობს მათ ხელშემწყობ ფაქტორებზე; იკვლევს ჰაერის როლს სანთლის წვის
პროცესში;
აღწერს წვას, როგორც ქიმიურ რეაქციას, რომელშიც მონაწილეობს გაზი, ჰაერი ან
ჟანგბადი და მიიღება წყალი და ნახშირორჟანგი;
ატარებს და აღწერს "ცისარტყელას რეაქციას" (სარეცხი სოდის, ნატრიუმის
კარბონატის ხსნარზე მარილმჟავასა და უნივერსალური ინდიკატორის მოქმედება);
იყენებს შესაბამის ტერმინოლოგიას, ჩამოთვლის და აღწერს ფიზიკური და ქიმიური
მოვლენების მაგალითებს, ქიმიურ მოვლენებს გამოსახავს სქემატურად/სიტყვიერად
(მაგ., ნახშირბადი + ჟანგბადი = ნახშირორჟანგი);
იცავს ქიმიური ნივთიერებების განთავსების, მათთან მუშაობის უსაფრთხოების
წესებს, ამოიცნობს გამაფრთხილებელ ნიშნებს (მაგ., ადვილად აალებადი, ფეთქებადი,
რადიოაქტიური) ქიმიური რეაქტივის ჭურჭლის ეტიკეტზე.

ბუნ.VII.12.მოსწავლეს შეუძლია ფუძეებისა და მჟავების განსხვავება მათი
თვისებების მიხედვით.
 შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
ასახელებს ლაბორატორიაში არსებულ მჟავებსა და ტუტეებს (მაგ., მარილმჟავა,
ნატრიუმის ტუტე);
ასახელებს ყოფა-ცხოვრებაში მჟავების გამოყენების მაგალითებს (მაგ., ძმარი,
ლიმონმჟავა, ხილის წვენი, წამლები, სარეცხი საშუალებები);
ატარებს მარტივ ცდებს მჟავებისა და ფუძეების გამოყენებით, განასხვავებს მათ
თვისებებს

ბუნ.VII.13.მოსწავლეს შეუძლია ხსნარების თავისებურებების შესახებ მსჯელობა.
 შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
ატარებს ცდებს და განასხვავებს ნივთიერებებს წყალში ხსნადობის მიხედვით;
განსაზღვრავს ზოგიერთი ნარევის კომპონენტებს, (მაგ., ზღვის წყალი შედგება
წყლისაგან, რომელშიც გახსნილია მარილი და სხვა მყარი ნივთიერება);
აღწერს ნარევისგან კომპონენტების გამოყოფის რომელიმე ხერხს (მაგ., დისტილირება,
აორთქლება/კონდენსირება, ქრომატოგრაფია). ჩამოთვლის წყლის ბუნებრივი
გაფილტვრის მაგალითებს;
აგროვებს ინფორმაციას ბუნებრივი წყლის დაბინძურების შედეგების შესახებ,
გამოთქვამს ვარაუდს წყლის დაბინძურების თავიდან აცილების გზებზე;
ჩამოთვლის ხსნარების მაგალითებს და მსჯელობს მათი მნიშვნელობის შესახებ
ბუნებასა და ადამიანის ცხოვრებაში;
ცდების საფუძველზე ადგენს, რომ ხსნარის მასა გამხსნელისა და გასახსნელი
ნივთიერებების მასების ჯამის ტოლია (მაგ., თუ 5 მარილს გახსნიან 200 წყალში,
მიღებული ხსნარის მასა იქნება 205 );
განასხვავებს და ამზადებს უჯერ და ნაჯერ ხსნარებს;
გეგმავს, ატარებს ცდას და ადგენს ნივთიერებათა გახსნის პროცესზე მოქმედ
ფაქტორებს (მაგ., ტემპერატურა, გამხსნელისა და გახსნილი ნივთიერების რაობა და
მასა, ნაწილაკთა ზომა, მორევა). შედეგებს წარმოადგენს ცხრილის სახით.
Sefasebis komponentebi
განმსაზღვრელი და განმავითარებელი
ა) საშინაო დავალება
ბ) საკლასო დავალება
გ) შემაჯამებელი დავალება

საშინაო დავალება
ü  საშინაო ექსპერიმენტი
ü  ინფორმაციის მოძიება
ü  რეფერატების მომზადება
ü  პროექტის მომზადება
საკლასო დავალება
ü  საკითხის განხილვა დისკუსია
ü  ექსპერიმენტი
ü  მონაცემების აღრისხვა/დამუშავება
შემაჯამებელ დავალებათა ტიპები
ü  მოხსენება-რეფერატი
ü  პრეზენტაცია
ü  ტესტირება
ü  საკონტროლო წერა
ü  გამოცდა
ü  პროექტი

resursebi
saxelmZRvanelo., interneti, q.tatiSvilis,, fizikis amocanebi,l. metreveli ,qimia’’7-8 klasi
klasgareSe RonisZiebebi
Tqveni inovaciebi

saswavlo kursis Tematuri gegma





Комментариев нет:

Отправить комментарий

სხვადასხვა საგნების ელექტრონული კრებული